Revolutie in de Nederlandse Literatuur
 |
| P.C. Hooft |
De revolutie in de Nederlandse literatuur van 1550 werd met sonnetten ingeluid. Een sonnet was een compacte dichtvorm waarin de dichter zijn kwaliteiten goed kon laten zien. Deze tijd wordt ook wel de renaissance genoemd. Renaissance staat voor wedergeboorte van de klassieke kunst. Dit gebeurde vooral door imitatio (nabootsing).
Vannacht
Vannacht was je opnieuw dichtbij
ik was zelfs vergeten dat ik dat
vergat -
had nog gedacht: vergeet dit niet
voor ik weer dieper verder sliep.
Het was een lange, lange droom
 |
| Sonnet van der Noot |
waarin ik, wang tegen jouw wang
gedrukt
een diepe tederheid beleefde
die ik ook aan je uit kon
spreken.
Ik nam zelfs waar dat ik je rook.
Dat dit gevoel nog in mij leeft!
Er werd een hele generatie groot
sinds ik en jij ons lichaam
deelden -
maar het bestaat en steekt zijn
kop
op in de nacht, als dag en ik
zijn uitgeschakeld, teruggebracht
tot wat de kern is van mijn wezen
die steeds wordt luchtgespiegeld
in
de slaap, die wolk, die ring,
waarrond
mijn schamele woorden zweven.
Elly de Waard
Dit gedicht gaat over iemand die droomt dat zijn of haar dode geliefde weer naast haar ligt. Het gedicht gaat net als dat van van der noot over een geliefde. Het gedicht van de Waard is niet geschreven volgens de regels van een sonnet zoals die van van der Noot. Het gedicht van de Waard heeft namelijk geen rijmschema en bestaat uit maar twee strofen waar die van van der Noot uit vier strofen bestaat.
Waarom gaan de goede altijd heen? Waarom blijven de slechte op de been?
Geef me antwoord op deze vraag.
Waarom worden goed mensen slecht? Waarom worden slechte mensen oke?
Als ik er aan denk wordt het alleen maar vaag.
Waarom heb je lief? Waarom heb je haat?
Als ik er aan denk wordt het alleen maar vaag.
Waarom ben jij jij? Waarom ben ik ik?
Geef me antwoord op deze vraag.
Wat als er goed is in slecht?
Wat als er slecht in in oprecht?
Wat als dit leven is?
Is er dan eigenlijk een gemis?
Dit is leven.
Hier moeten wij mensen overleven.
Rederijkersliteratuur
Voor de Rederijkers was de Nederlandse taal een grote uitdaging.
"Dichten was voor hen geen beroep, maar een hobby, die in dienst stond van het algemeen belang."
"De Rederijkers besteedden veel aandacht aan de vormgeving van hun teksten."
De rederijkers besteedden zoveel aandacht aan de vormgeving, omdat ze dachten op het niveau van god die de wereld zo had geschapen dat overal structuur in zat. De mensen moesten dit vereren in de kunst die ze maakten. De verhoudingen moesten dus perfect zijn. Zoals God het bedoelt had.
Thema's voor een Landjuweel ofwel dichtwedstrijd kon zijn:
God in de politiek
Geloof in de liefde
Het gedicht zou bijvoorbeeld moeten voldoen aan een A-B-A-B schema en 15 regels lang zijn.
Tegenwoordig zou de vorm nog steeds hetzelfde kunnen zijn, maar de Thema's anders. Een Thema zou bijvoorbeeld de mobiele generatie kunnen zijn. Tegenwoordig kan er namelijk bijna niemand meer zonder mobiele telefoon.
Gouden tijden
Het begrip gouden eeuw hadden de zeventiende-eeuwers nog niet. Ze dachten bij dat woord voornamelijk aan een tekst van Ovidius. Ovidius had een tekst geschreven over een utopie zonder oorlog en criminaliteit waarin iedereen gelijk was. De mensen in de zeventiende eeuw, wisten dat hun rijkdom in contrast stond met deze utopie. Zij hadden hun rijkdom en welvaart namelijk te danken aan gewonnen oorlogen en een bloedige strijd voor hun concurrentiepositie in de internationale handel.
De gouden eeuw wordt zo genoemd, omdat de Nederlanders in die tijd beschikten over een enorme hoeveelheid materiële rijkdommen. Het heeft ook een figuurlijke betekenis. De Nederlandse cultuur schitterde namelijk op wereld niveau. Op gebied van kunst, uitvinders en wetenschappers.
De Noord-Nederlandse republiek kon zo welvarend worden doordat we een natuurlijk goede ligging hadden. We hadden wereldwijde handelscontracten en een geavanceerde scheepsbouw. Verder hadden we ook een hoog gemiddeld opleidingsniveau en waren de landen om ons heen relatief zwak.
Zo wie maar eens betreedt de ring van onze kusten,
die vindt een schoon prieel vol allerhande lusten.
Al wat de hemel zendt, of uit de aarde groeit,
dat komt ons met de zee de haven ingevloeid.
God is gelijk een zon, die duizend gouden stralen
laat op onz’ kleine tuin gedurig nederdalen.
Wat ooit aan bomen hing of op de velden stond,
dat komt hier aan het volk gevallen in de mond.
Wat lijdt het heet Braziel op heden felle slagen
om aan ons verre land zijn vruchten op te dragen:
hier is geen suikerriet, dat in de dalen wast,
en toch wordt hier de jeugd met suiker overlast.
Het Indisch rijk gewas van peper, foelie, noten,
wordt hier gelijk het graan op zolders uitgegoten.
Men plukt hier geen kaneel of ander edel kruid,
wij delen ’t evenwel met ganse schepen uit.
Bedenk dit, Hollands volk, bedenk de hoge zegen,
die u door Godes hand als wonder is verkregen:
in al het rijk gewas zijn uwe velden schraal,
maar gij die zelf niets hebt, ge hebt het allemaal.
In dit gedicht geeft Jacob Cats aan dat de rijkdommen die wij hadden niet van eigen bodem waren maar dat we dit allemaal te danken hadden aan god. Wij konden dingen hier niet laten groeien, maar hadden overal wel genoeg van.
P.C. Hooft
Hooft wilde met zijn stukken vooral ideeën naar voren brengen. Deze denkbeelden waren vaak humanistisch. Zo draaien stukken over een verstandig en integer staatsbeleid. Leidinggevenden moesten landsbelang boven eigenbelang stellen en ondergeschikten goed behandelen. Zijn stukken gingen ook over andere dingen zoals gierigheid.
In het lied van Hooft gaat het over een jongeman die veel meisjes versiert en dan opeens iemand tegenkomt die echt met hem wil trouwen. De jongeman Had hier niet helemaal op gerekend en schrikt van de snelheid.
 |
| Embleem |
Met de refrein regel "Reine Liefd’ kan niet vergaan!" wordt bedoeld dat ware liefde voor altijd blijft bestaan.
Liefde in Woord en Beeld
Liefde was vaak het thema voor emblemen. Emblemen zijn een plaatje een zin en een kort gedicht die de lezer moet aanzetten tot een diepere gedachte, en doorgronden van de werkelijke betekenis. Emblemen zijn daardoor een heel activerende vorm van Literatuur.
Marie Tesselschade Visscher
 |
| Glas gegraveerd door Visscher |
Visscher vroeg eigenlijk helemaal niet om aandacht. Van haar zijn er dan ook maar 32 gedichten bewaard gebleven. Haar vader was erg bekent in de artistieke kringen. Hierdoor is Visscher al vroeg in aanraking gekomen met de kunst. Visscher had een moderne en veelzijdige opvoeding. Ze wist veel van Literatuur en sprak ook meerdere talen. Visscher was erg artistiek aangelegd. Ze schreef, schilderde, kon verschillende instrumenten bespelen en kon ook nog prachtig glas beschilderen.
Aardse Paradijzen
De Hofgedichten waren een teken van rijkdom. Hofgedichten zijn namelijk gedichten over mooie buitenhuizen. De dichters schreven over de schoonheid van de natuur, en lieten om dat te zien hele tuinen bouwen. Ze probeerden ook de schoonheid van het leven in een tuin te verwerken. Om dit te kunnen doen had je natuurlijk wel geld nodig.
De Natuur had in Hofgedichten vaak wel de hoofdrol. In de gedichten probeerden de dichters namelijk de schoonheid van de bloeiende bloemen, groeiende bomen, en het gedrag van dieren te bevangen. Als je een tuin zo cultiveert krijgt ook de natuur een diepere betekenis.
Joost van den Vondel
 |
| Joost van Den Vondel |
Van den Vondel werd in zijn tijd prins der dichters genoemd. Hij werd toen al beschouwd als een van de grootste dichters van Nederland. Hij was vooral groot, omdat hij bijna alles becommentarieerde wat er gebeurde. Vondel kwam niet uit een rijk gezin en had dus niet echt goed onderwijs gehad. Op latere leeftijd heeft hij dit allemaal bijgespijkerd. Hij vond dat de Nederlandse literatuur niet onder mocht doen bij de Griekse. Hij beoefende dan ook bijna alle genre's die in de Nederlandse literatuur te vinden waren.
Financieel ging het goed met van den Vondel tot hij als Kousenhandelaar failliet ging. Hij kon verder bij de Lommerd en mocht daar verder schrijven. Dit was een uitzondering. De dichters in die tijd verkochten hun gedichten en werken niet. Mede daardoor konden ze hier niet echt aan verdienen. Iets wat we tegenwoordig wel doen.
Lachen is Gezond
In de zeventiende eeuw dachten mensen dat lachen gezond was, omdat het het lichaam in evenwicht zou brengen. Ook zou lachen depressies verdrijven en tegenslagen te relativeren.
In het zuiden van de Nederlanden hielden de Spaanse koning en de Rooms-Katholieke kerk een streng beleid. De grappen daar waren vooral over domme priesters en mensen die al voor het huwelijk al ontmaagd waren. In de Noordelijke Nederlanden was de persvrijheid een stuk groter en hadden de grappen vaak meer te maken met seksualiteit.
