1984 2.0

Slaap zacht Johnny idaho

Auke Hulst

Big Brother is watching you. Slaap zacht, Johnny Idaho is een verhaal wat in veel opzichten lijkt op 1984 van George Orwell. Ik heb beide boeken gelezen, en ik kan zeggen dat er overkoepelende thema’s zijn, maar ook andere thema’s. Het grootste verschil is de schijnvrijheid die wel in Slaap zacht, Johnny Idaho zit, maar niet in 1984. Auke Hulst zit dan ook dichterbij de werkelijkheid dan Orwell. Natuurlijk moet je hier ook rekening houden met het tijdsverschil.

De schijnvrijheid die ik bedoel is een goed voorbeeld van de vrijheid die ook wij denken dat we hebben. De westerse wereld denkt dat ze vrij is, maar ondertussen. De schijnvrijheid in de wereld van Auke Hulst wordt veroorzaakt door de hoeveelheid data die men binnen krijgt. Als je te veel informatie krijgt kan je het kaf niet meer van het koren scheiden en zien we niet meer wat fictie en wat werkelijkheid is. Auke Hulst weet dit heel goed te verwerken in het verhaal.

Wat ook beschreven wordt is de wil van iedereen om perfect te zijn, en te streven naar de hoogst mogelijke positie in de maatschappij. Het enige wat je hiervoor hoeft te doen is onmogelijk rijk worden. Het verhaal speelt zich af op de Archipel. Dit is een drijvend eiland. Dit eiland is opgericht door grote bedrijven en er heersen dan ook andere wetten dan in de rest van de wereld. Het geeft eigenlijk weer wat er nu zou kunnen gebeuren als de bedrijven echt de macht krijgen. Als een staatshoofd alleen nog maar een poppetje is waar de grote bedrijven aan trekken.

Nu bij een thema wat alles in werking zet is de technologie die men gebruikt en waar men mee getrouwd is. Voor alles is een app. Het enige probleem is dat alles waar je gebruik van maakt, ook wordt gezien door mensen waarvan je dat liever niet zou willen. Alles wordt in de gaten gehouden. Zelfs je dagelijkse boodschappen worden opgeslagen en er wordt een patroon van gemaakt. Wijk je van dit patroon af? Dan moet er iets mis zijn, misschien krijg je wel terroristische ideeën.

Ondertussen is men op zoek naar het eeuwige leven. Het enige wat de rijken en de armen nog verbind is dat iedereen geboren wordt en dood gaat. Gerson heeft in het project geïnvesteerd om zichzelf te redden. Zou hij zichzelf redden, dan zou hij in dat proces een van de machtigste mannen, zo niet de machtigste man van de wereld kunnen worden. Hij zou kunnen beslissen over leven en over dood. Hij komt zelf tot dit inzicht, maar er zijn kapers op de kust. De wetenschapper in kwestie, vraagt zich in de loop van het verhaal af of haar eigen uitvindingen wel goed zijn voor de wereld.

Slaap zacht, Johnny Idaho is een verhaal over de wereld zoals hij zich nu ontwikkelt. Het maakt me bang. Ik weet niet of we inderdaad dit pad op willen. Het gaat over ontwikkelingen, maar ook over de morele keuzes van de wetenschap.

Romantische poëzie

Snikken en grimlachjes

Piet Paaltjens

Snikken en Grimlachjes is een gedichtenbundel met daarin romantische Poëzie. Het gaat over liefde, verlies, dood en leven. Het typisch romantische van deze bundel is het verlangen naar iets wat niet kan. De bundel bestaat uit drie delen met daarin verschillende delen. Het eerste deel bestaat uit dertien gedichten, ook al doet de nummering aan iets anders denken. De nummering of naam van de gedichten is wel gerangschikt, maar het lijkt erop dat er gedichten missen, of dat het de beste selectie is van een aantal gedichten. Het deel heet de immortellen. Het tweede deel van de bundel bestaat uit vier gedichten. Deze gedichten zijn aan vier meisjes geschreven en gaan daar dan ook over. Dit deel heet Tijgerlelies. Het vierde en laatste deel heet Romancen en bestaat uit soms lange, verhalende gedichten.

Vondel vs. Supernatural

Lucifer

Joost van den Vondel

De duivel is geen lieverdje, dat is voor iedereen wel duidelijk. Hij verleid mensen om van het rechte pad af te wijken en zal altijd proberen je te verraden. 

Ik ben Lucifer gaan lezen, omdat ik een boek van voor het jaar 1880 moest lezen. Ik heb voor Lucifer gekozen, omdat ik op het moment van beslissen een Amerikaanse serie genaamd Supernatural aan het kijken was. Dit is een serie over de twee broers Sam en Dean Winchester. Sam en Dean jagen op het boven natuurlijke en komen zo geesten, demonen, heksen en nog vele andere enge wezens tegen. Wat heeft dit allemaal te maken met dit toneelstuk? Dat zal ik vertellen. Zonder deze serie was ik dit verhaal nooit gaan lezen. Waarom? Dat zal ik haarfijn uitleggen in deze post. Aan het einde van het derde seizoen verkoop Dean zijn ziel aan een demon, om zijn broer Sam te redden uit de hel. Dean krijgt van de Demon een jaar om afscheid te nemen van zijn leven en er het mooiste van te maken. Dean gaat dood en komt terecht in de hel. Na 33 jaar hel wordt Dean op aarde wakker in een graf. Hij is gered door de engel Castiel. Hier begint het grote verhaal van Lucifer. Na gevallen te zijn, worden en 66 zegels verbroken en kan Lucifer uit de hel komen. Zijn broer Michael, de veldheer van god zal hem weer terug moeten verbannen naar de hel.

Deze gebeurtenissen hebben mijn aandacht naar het toneelstuk van Vondel getrokken. Het verhaal van Vondel gaat over de verbanning van Lucifer naar de hel. Het gaat over de persoonlijkheid van Lucifer en hoe hij geworden is wie hij is. Zo schildert Vondel Lucifer af als een egoïstische man met een grootheidswaan. Lucifer kan er niet tegen dat de engelen als God zijn eerste creatie naar de tweede rang verplaatst wordt. Samen met zijn volgelingen komt hij in opstand. Hij verliest de veldslag en wordt verbannen uit de hemel. Lucifer wreekt zijn verbanning door te zorgen dat Adam  en Eva uit het paradijs verbannen worden. Het toneelstuk gaat vooral over de beweegredenen van Lucifer en de andere engelen.

Het stuk van vondel is volledig in rijm geschreven. Dit was erg raar lezen, maar het was wel te doen. Door de rijm is het een leuke afwisseling van leesstijl. Het verouderde Nederlands was de volgende uitdaging. Ook deze uitdaging heb ik overleefd.

Supernatural heeft me wel geholpen met het begrijpen van het verhaal. Zo worden de beweegredenen van Lucifer duidelijker. In Supernatural vertelt Lucifer dat hij verbannen werd, omdat hij te veel van God hield. Dit in mijn achterhoofd houdende kon ik dit motief ook in Lucifer vinden. Ook de persoonlijkheden van beide personages lijken op elkaar. Er zitten ook verschillen in namen van personages. Zo hebben Gabriël en Rafaël in beide stukken een andere rol.

Alles bij elkaar genomen, heeft deze serie toch wel een goede invloed op mijn leesgewoonten. Nu ik beide verhalen ken, wil ik ook de bijbel gaan lezen.

Overspel, moord en nog veel meer

Van oude mensen, de dingen, die voorbijgaan

Louis Couperus

Het zal niemand iets verbazen dat Louis Couperus een naturalistische schrijver is. Dit blijkt ook weer sterk uit het boek van oude mensen, de dingen, die voorbijgaan.

Het verhaal gaat over de familie Dercksz. Hierbij draait het vooral om de onderlinge relaties en geheimen van de familie leden. Ondertussen draait overspel en een moord ook een grote rol in het verhaal. Zo nu en dan gluurt ook incest om de hoek. Deze thema's gecombineerd krijg je een typisch naturalistische familieroman. De drie grote eigenschappen van deze literaire periode komen in deze roman naar voren. 

Als eerste eigenschap is de afkomst van de personages. De familie Dercksz is een familie die tot de gegoede Hollandse burgerij hoort. De tweede eigenschap zijn de erfelijke eigenschappen van de personages in het boek. Door een hele familie te beschrijven en de verhalen van de familie kan je de erfelijke eigenschappen van de personages ontdekken. Zo ontdek je dat de moeder en grootmoeder van Charles Pauws of Lot allebei meerder mannen hebben gehad, en ook allebei tijdens hun relaties overspel gepleegd hebben. Dit is een eigenschap die als erfelijk gezien kunnen worden. De derde eigenschap van een naturalistische roman is de tijd waarin men leeft. Het verhaal speelt zich af ergens aan het begin van de twintigste eeuw. Dit kan je zien aan de gebruiken van mensen. Zo zijn er bijvoorbeeld nog geen mobiele telefoons. Als deze zouden bestaan in die tijd, dan zouden de relaties tussen Lot’s moeder en haar kinderen die in Engeland wonen een hele andere dynamiek hebben.

De drie bovengenoemde kenmerken, geven goed weer dat deze roman naturalistisch is. Een ander kenmerk voor deze stroming is, dat het verhaal geschreven is in een impressionistische stijl. Deze stijl werd in naturalistische roman gebruikt. De bedoeling van een naturalistische schrijver was het zo duidelijk mogelijk maken van alle kenmerken, en het zo goed mogelijk beschrijven van de omgeving. Zo kan de lezer zich een met de tijd en plek van het verhaal wanen. De impressionistische stijl komt hiermee overeen. Een voorbeeld van een typisch naturalistisch/ impressionistische zin is: “De kamer om hem, echtgenoten, stond als zij reeds jaren gestaan had, onpersoonlijk en ongezellig; onder de stolp tikte de pendule altijd, altijd door.” Impressionistisch is de lengte van de zin, met daarin de gedetailleerde beschrijving van de wachtkamer.

Een derde en laatste naturalistisch kenmerk is dat een van de hoofdpersonen, een ongelukkige vrouw op leeftijd is. Naturalistische schrijvers hadden veel oog voor de vrouw. Deze werden namelijk gezien als wezens met meer gevoelens dan de man. Vaak ook, omdat vrouwen niet werkten in die tijd en de schrijvers zo meer mogelijkheden krijgen het leven van de vrouw in kwestie te verzinnen. Zo is Ottilie verschillende keren getrouwd, is ongelukkig in haar huidige relatie. Als ook haar zoon Lot haar dreigt te verlaten komt ze in een diep dal, waar ze eigenlijk niet meer uitkomt. De relatie tussen haar en haar huidige man Steyn was dan ook een impulsieve actie. Dit geeft ook weer het zicht van Couperus op het leven van een vrouw weer.

Al met al is van oude mensen, de dingen, die voorbijgaan  een naturalistisch verhaal over liefde, leven, geheimen en nog grotere geheimen.

Heel veel paginas

Hierbij presenteer ik mijn lijst met gelezen boek. Het was veel en ik heb er heel hard voor gewerkt, maar het was het allemaal waard. Behalve Bonita Avenue, dat was echt verschrikkelijk.

1. Willem die Madocke maecte/ Van den vos Reynaerde/Amsterdam/Amsterdam University press (104 blz.)

2. Vondel, J. van den / Lucifer / Amsterdam/ Abraham de Wees/ 1645 (140 blz.)

3. Schasz, J.A./ Reize door het aapenland/Nijmegen/ Vantilt/ 1788 (128 blz.)

4. Piet Paaltjens/ Snikken en grimlachjes/ Schiedam/ Roelants / 1867 (66 blz.)

5. Couperus, Louis/ Van oude mensen, de dingen, die voorbijgaan/ Amsterdam/ L.J. Veen/ 1906 (326 blz.)

6. Elschot, Willem/ Kaas/ Amsterdam/ Uitgeverij van Kampen/ 1933 (148 blz.)

7. Hermans, Willem Frederik/ De donkere kamer van Damokles/ Amsterdam/ Van Oorschot/ 1958 (334 blz.) (V4)

8. Dis, Adriaan van/ Indische Duinen/ Amsterdam/ Meulenhoff/ 1994 (280 blz.)

9.  Japin, Arthur/ Een schitterend gebrek/ Amsterdam/ De arrbeiderspers/ 2003 (239 blz.) (V4)

10. Brijs, Stefan/ De engelenmaker/ Amsterdam/ Uitgeverij Atlas/ 2005 (446 blz.)

11. Hulst, Auke/ Slaap zacht, Johnny Idaho/ Amsterdam/ Amboanthos/ 2015 (382 blz.)

12. Jonasson, Jonas/ De honderdjarige man die uit het raam klom en verdween/ Amsterdam/ A.W. Bruna/ 2011 (360 blz.)

13. Bomans, Godfried/ Erik of het klein insectenboek/ Utrecht/ Het Spectrum/ 1941 (174 blz.)

14. Koch, Herman/ Het Diner/ Amsterdam/ Anthos/ 2009 (300 blz.)

15. Buwalda, Peter/ Bonita Avenue/ Amsterdam/ De bezige bij/ 2010 (560 blz.) (V4)

totaal 3987 blz.

Groot in een klein land

Het is een wereld vol rare wezens. Daar heb ik het niet helemaal bij het rechte eind, maar als mens in een land vol insecten moet het vast raar zijn. Dieren met vleugels, meerdere benen, zonder benen. Je zal er maar terecht komen. De meeste mensen zullen gek worden. De meeste mensen zullen dan ook niet in het schilderij van de Wollewei terechtkomen en insecten ontmoeten. Kleine Erik is een slimme jongen die het allemaal beleeft in Erik of het klein insectenboek van Godfried Bomans. Een kinderboek voor volwassenen.  

Erik of het klein insectenboek is een kinderboek wat ook geschreven kan zijn voor volwassenen. Dat blijkt vooral uit de structuur van het verhaal. Erik of het klein insectenboek is een chronologisch verhaal. Er komen wel enige flashbacks in het verhaal voor, maar deze zijn vooral functioneel. De flashbacks zijn ervoor om aspecten uit het verhaal te verduidelijken. Door deze structuur, is het boek makkelijk te lezen. Dat is ook niet zo gek, want het is natuurlijk wel een kinderboek.

In het boek worden veel antropomorfismen gebruikt. Alle dieren kunnen praten en per diersoort is er een bepaalde eigenschap. Deze eigenschappen zijn een beetje hetzelfde als groepen mensen. Zo zijn de wespen van adel. De wespen hebben een overtuiging. Deze overtuiging is  dat als men het is dan is men het en als men het niet is kan men het ook niet worden. Verder hebben de dieren hebben allemaal vooroordelen over elkaar, zoals de kakkerlak, een beest waar je niet in de buurt moet komen, want hij is smerig. Andere dieren kunnen er ook wat van. “Zo is bijvoorbeeld een rups een worm-op-weg. Hij spint zich in, doet vreselijk zijn best om zijn pootjes kwijt te raken en een worm te worden, maar het lukt niet: hij wordt een vlinder.” Door dit soort passages krijgt Erik of het klein insectenboek een licht satirische toon.

Als het om de werkelijkheid gaat, is Erik een echt kinderboek. Het hele verhaal speelt zich af in de wereld van het schilderij Wollewei, wat tot leven komt. In Wollewei leven allemaal insecten en Erik wordt net zo groot als de insecten om hem heen. In een onwerkelijke wereld kunnen ook onwerkelijke dingen gebeuren. Dat komt dit verhaal ten goede. Door wespen hun angels in de paraplubak te zetten, laat Bomans de insecten op een andere manier leven en een ander gezicht krijgen. Het is menselijker en geeft je een emotie mee. Aan de andere kant is juist die onwerkelijkheid wat me af en toe dwars zat. Een wesp kan zijn vleugels niet aan een haakje hangen. Bijen zijn geen familie van de wespen. Het zijn deze biologische onjuistheden, die mij stoorden tijdens het lezen van het boek, maar dit is natuurlijk een kwestie van smaak

Ik vind om deze redenen dat Erik of het klein insectenboek een geslaagd verhaal is. Ik zie het boek niet echt als een kinderboek. Je kan het lezen als kind, maar er zijn dingen die je dan zal missen. Het is meer een kinderboek voor volwassen. Je kan je fantasie de vrije loop laten, maar leert er uiteindelijk toch wat van.

Kaas, kaas en nog meer kaas

Kaas is een boek met een paar boeiende personages. Ten eerste heb je de protagonist genaamd Frans Laarmans. Frans is zijn hele loopbaan niks anders geweest dan een klerk bij de General Marine and Shipbuilding Company. Frans is rond de veertig jaar oud en is getrouwd met zijn vrouw Fine. Hij heeft 2 kinderen genaamd Jan en Ina. Laarmans heeft verschillende broers en zussen, waarvan er één echt in het verhaal voorkomt, namelijk zijn broer de dokter.

Frans is een man met een complex en buiten dat een grootheidswaan. Deze grootheidswaan vindt je vooral terug als het om zijn Gafpa gaat. Laarmans heeft nog geen kaas verkocht of hij begint met het aanstellen van agenten. Je vindt het ook terug in passages als: “Ik ben ogenblikkelijk van plan met een paar kazen in mijn valies al de winkels van de stad te bezoeken waar kaas verkocht wordt. Maar met dat systeem zou mijn kantoor alleen staan en overbodig worden. En ikzelf ben hier toch onmisbaar voor correspondentie en boekhouding dunkt mij.”Hier in het achterhoofd houdend dat hij nog niks verkocht heeft, neemt hij hier iets te veel kaas op zijn vork. Ook is het een pietlut. Frans doet er namelijk meer dan een maand over zijn bureau en typemachine uit te zoeken. Hij heeft dan nog steeds niets verkocht wat lijdt tot de derde eigenschap. Laarmans stelt alles uit tot het laatste moment. Hij heeft nog maar vijf dagen om zijn twintig ton kaas te verkopen. Een echte doorzetter is het dan ook niet. Hij geeft het na één keer afgewezen te worden al op. Ook wetende dat hij nog maar vijf dagen heeft.

Meneer van Schoonbeke is het andere grote personage. Het is een man uit een rijke familie. Zijn burgerlijke status is onbekend, maar hij begeeft zich wel in de hogere sociale klasse. Schoonbeke is iemand  die erg om zijn sociale status geeft en daarom ook liegt over Laarmans positie. Hij kan het zich niet permitteren om met iemand uit een lagere klasse gezien te worden. Hij is erg trots op zichzelf en ziet Frans dan ook een beetje als een liefdadigheidsproject. Hij vind het niet heel erg als de Gafpa strand en geeft hier dan ook een beetje mee aan dat hij er nooit echt in geloofd heeft.

De relatie tussen Laarmans en Schoonbeke is door het hele boek goed. Van Schoonbeke is niet heel teleurgesteld van over het stranden van de gafpa en Laarmans gaat gewoon door als kaasverkoper, al is hij dit niet meer en weer klerk is. De relatie tussen Laarmans en zijn broer veranderd heel even zo lang Laarmans bezig is in de kaasverkoop. Hij vraagt hier tot kleine irritatie bij Laarmans leidende vraag: Hoe gaat het met de verkoop? De relatie tussen Laarmans en zijn vrouw en kinderen blijft ook goed. Dat blijkt uit de laatste zinnen: Brave, beste kinderen. Lieve lieve vrouw.

Link naar recensies, samenvatting en biografie.

link naar de samenvatting: http://educatie-en-school.infonu.nl/samenvattingen/24572-willem-elsschot-kaas-vwo-6-niveau.html

Recensie 1: http://nrcboeken.vorige.nrc.nl/recensie/kunst-of-kaas

Recensie 2: http://www.trouw.nl/tr/nl/4512/Cultuur/archief/article/detail/1708794/2005/10/01/Een-droom-versneden-tot-toiletpapier.dhtml

Biografie van Willem Elsschot: http://www.letterkundigmuseum.nl/Default.aspx?tabid=92&BiographyID=50&BiographyName=WillemElsschot&Mode=BiographyDetails